์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ์ ๋ง๋ก ๊ณผ๋ํ๊ฐ ๋์์๊น
์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ์ ๋ง๋ก ๊ณผ๋ํ๊ฐ ๋์์๊น ๊ด๋ จ
์ต๊ทผ ์ฐ๋ฆฌ๋ ํ๋ฃจํ๋ฃจ ๋๋๋๋ก ๋น ๋ฅด๊ฒ ๋ฐ์ ํ๋ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ(AI, Artificial Intelligence)์ ๋ณด๊ณ ์๋ค. ๊ทธ๋ฐ ์์ค์ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ด ๋ฏธ์น ๊ธ์ ์ ์ธ ์ํฅ๊ณผ ํ์ ์ ๋ํด ๊ธฐ๋ํ๋ ๋ชฉ์๋ฆฌ, ๋ถ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ์ฐ๋ คํ๋ ๋ชฉ์๋ฆฌ ์ญ์ ์์์ง๊ณ ์๋ค. ์ผ๋ถ์์๋ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ๋ํ ์ ๋ง์ด ์ง๋์น๊ฒ ๊ณผ๋ํ๊ฐ ๋์๋ค๋ ๊ทธ์ ๋ฌด์ํ๊ธฐ ์ด๋ ค์ด ์๊ฒฌ ์ญ์ ์ ๊ธฐ๋๊ณ ์๋ค.
์ด๋ฒ ๊ธ์์๋ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ์ํฅ๋ ฅ์ ๋ํ ์๋ ์ธ ๊ฐ์ง ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ ผ์ํ๊ณ ์ ํ๋ค.
- ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ด ๊ณผ๋ํ๊ฐ ๋์์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ
- ๊ทธ๋ผ์๋ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ํ์ ์ ๊ฐ์ ธ์ฌ ๊ฒ์ด๋ผ๋ ๊ฐ๋ฅ์ฑ
- ํ์ ์ ์ธ์ ํ์ง๋ง, ๋ถ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ด ๋ ํด ๊ฒ์ด๋ผ๋ ๊ฐ๋ฅ์ฑ
๊ทธ๋ผ ๊ฐ๊ฐ์ ๋ํด ์ดํด๋ณด๋๋ก ํ์.
1. ๊ณผ๋ํ๊ฐ์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ
์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ โ์ง๋ฅโ์ด ์๋๋ค
์ธ๊ณ์ ์ธ ์ํ์ธ ๋ฏธ๊ตญ์ ์ธ์ดํ์ ๋ ธ์ ์ด์คํค(Noam Chomsky)๋ ๋ด์ํ์์ค ์ฌ์ค(The False Promise of ChatGPT)์์ โChatGPT๋ โ์ง๋ฅโ์ด ์๋๋คโ๋ผ๋ ์๊ฒฌ์ ์ ์ํ๋ค. ์ด์คํค๋ โ์ก๊ณ ์๋ ์ฌ๊ณผ๋ฅผ ๋์๋คโ๋ ๋ฌธ์ฅ์ ์์๋ก ์ด๋ฅผ ์ค๋ช ํ๋ค. ์ง๋ฅ์ โ์ฌ๊ณผ๊ฐ ๋จ์ด์ง๋คโ๋ ๋จ์ ์ฌ์ค์ ๋ํ ์ง์ ์ ๋์ด ๋ฌผ๋ฆฌ ๋ฒ์น์ธ ์ค๋ ฅ์ ๋ฒ์น ๋ฑ์ ํฌํจํ์ฌ ์ธ๊ณผ๋ฅผ ์์ธกํ๊ณ ์ค๋ช ํด ๋ผ ์ ์๋ค๋ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๋ค. ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ํ์ตํ ๋ฐ์ดํฐ๋ก ๊ทธ๋ด๋ฏํ ๋ฌธ์ฅ์ ๋ง๋ค ๋ฟ์ด๋ฉฐ, ๊ทธ ๋ฌธ์ฅ์ด ์ฌ์ค์ธ์ง ๊ด์ฌ์ ๊ฐ์ง์ง ์๋๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ฌผ๋ฆฌ ๋ฒ์น์ ์ผ๋์ ๋๊ณ ์ด๋ฅผ ์ค๋ช ํ์ง๋ ๋ชปํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ด์คํค ๊ต์๋ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ์ง๋ฅ์ด ์๋๋ผ๊ณ ์ฃผ์ฅํ๋ค.
์ฌ์ค โ์ง๋ฅโ ํน์ โ์ถ๋ก โ์ด๋ผ๋ ๋ง์ ์คํด๋ฅผ ๋ถ๋ฌ์ผ์ผํฌ ๋งํ ๋จ์ด๋ค. ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ๋ฐฉ๋ํ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ํ์ตํด ์ ๋ ฅ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ๊ทธ๋ด๋ฏํ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ ํํ ๋ฟ์ด๋ค. ์ด๋ฐ ์ ์์ SF ์์ค๊ฐ ํ ๋ ์ฐฝ(Ted Chiang)์ โ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ด ์๋๋ผ ์์ฉํต๊ณโ๋ผ๊ณ ํ๋ ๊ฒ์ด ์คํด๋ฅผ ์ค์ผ ์ ์๋ค๊ณ ๋งํ๊ธฐ๋ ํ๋ค. ๋, ์ถ๋ก ์ด๋ผ๋ ๋ง์ ์ง์ ํ๋์ผ๋ก์์ ์ถ๋ก ๊ณผ ํต๊ณํ์ ์ถ๋ก ์ด๋ผ๋ ์๋ฏธ๋ก ํผ์ฉ๋ ์ ์๋ค. ํต๊ณํ์ ์ถ๋ก ์ ๋น๋ ์ฃผ์์ ๋ชจ์ง๋จ ์ถ์ ์ด๋ ๊ฐ๋ ์ ๊ฐ๊น๋ค. ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์์ ๋งํ๋ ์ถ๋ก ์ญ์ ์ด๋ฐ ์๋ฏธ๋ก ์ฌ์ฉ๋๋ค. ์ฆ, ์ง์ ํ๋์ผ๋ก์์ ์ถ๋ก ๊ณผ๋ ์๊ด์ด ์๋ ๊ฒ์ด๋ค.
๋ค๋ฅธ ํํธ์ผ๋ก LLM์ ํ๊ฐ(Hallucinations) ๋ฌธ์ ์ ๋ํด์๋ ์คํด ์ฌ์ง๊ฐ ๋ง๋ค๋ ์๊ฒฌ ์ญ์ ์๋ค. ์ด์คํค๋ ์ธ๊ธํ๋ฏ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ์ฌ์ค ์ฌ๋ถ์ ํฐ ๊ด์ฌ์ด ์๋ค. ์ฌ์ค ์ฌ๋ถ์ ๊ด์ฌ์ด ์๋ ์ธ๊ฐ์ด ์ด๋ฅผ ํ๊ฐ์ด๋ ๊ฑฐ์ง์ด๋ผ๊ณ ๋งํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ์ด๋ฅผ ์ ํ ๋ชจ๋ฅธ ์ํ์์ ํ ์คํธ๋ฅผ ์์ฑํ๋ค. ํ๊ฐ๊ณผ ๊ฑฐ์ง์ ๋ฏฟ์๊ณผ ์ฌ์ค์ ํ๋จํ ์ค ์๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ์ด์ธ๋ฆฐ๋ค. [๊ทธ ๋๋ฌธ์ ํ๊ฐ์ด ์๋๋ผ โ๋ถ์ ํ์ฑ์ ์ํ ํ์๋ฆฌโ๋ผ๊ณ ํด์ผ ํ๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค.][1]
์์์ ์ธ๊ธํ ์ฃผ์ ๋ ์ฌ์ค ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ์คํดํ๊ณ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋ฐ์ํ๋ค. ๋ค๋ง, ์ด๋ฌํ ์คํด๋ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ์ค์ํ๊ณผ ๋น์ฆ๋์ค์์ ํ์ฉํ๋ ๊ฒฝํ์ด ์์ด๋ค ๋ณด๋ฉด ๋ฐ๋ก์ก์ ์ ์์ ๊ฒ์ด๋ค. ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ๊ตฌ๊ธ ๊ฒ์ ๊ณผ์ ์์ ์ค๋งํ๋ฉฐ ์ด๋ฅผ ํตํ ์ง์ ์ต๋์ ํ๊ณ๋ฅผ ์๊ฒ ๋ ๊ฒ์ฒ๋ผ, ์ธ๊ณต์ง๋ฅ๋ ๊ทธ๋ฐ ์ํ์ฐฉ์ค๋ฅผ ๊ฑฐ์น๋ฆฌ๋ผ ์ ๋งํ๋ค.
ICT ์์ฐ์ฑ ์ญ์ค
๋ ํ๋์ ๋ฌธ์ ๋ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ด ์ ๋ง๋ก ํ์ ์ ์ผ๋ก ์์ฐ์ฑ์ ๋ฐ์ ์ํฌ ๊ฒ์ด๋๋ ์๋ฌธ์ ์๋ค. ์ด ๋ฌธ์ ๋ โICT ์์ฐ์ฑ ์ญ์ค(Productivity Paradox of ICT)โ๊ณผ ๊ฒฐ๋ถํด ์ค๋ช ํ ํ์๊ฐ ์๋ค. ์ด๋ ICT ํฌ์๊ฐ ์ด๋ฃจ์ด์ง์๋ ์์ฐ์ฑ์ด ๊ฐ์ ๋์ง ์๋ ํ์์ ๋งํ๋ค. ์ต๊ทผ์๋ ์ด ์ญ์ค์ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ๊ณผ ๊ด๋ จ์ง์ด ๋ ผ์ํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง์์ก๋ค. [์ด ICT ์์ฐ์ฑ ์ญ์ค์ 1987๋ , ๋ ธ๋ฒจ๊ฒฝ์ ํ์ ์์์์ธ ๋ก๋ฒํธ ์๋ก(Robert Solow) ๊ต์๊ฐ ์ฃผ์ฅํ๋ค. ๋น์ ๋ฏธ๊ตญ์์๋ ์ค๋ ๊ธฐ๊ฐ ๊ด๋ฒ์ํ ICT ํฌ์๊ฐ ์ด๋ฃจ์ด์ง๊ณ ์์๋๋ฐ, ์คํ๋ ค ๊ฑฐ์ ๊ฒฝ์ ์ ์์ฐ์ฑ ํต๊ณ๋ ์ ์กฐํ๋ค.][2]
ICT ์์ฐ์ฑ ์ญ์ค์ GDP ์ฑ์ฅ๋ฅ ๊ณผ ICT ์ฐ์ ์ ์ฑ์ฅ๋ฅ ์ถ์ด๋ฅผ ํตํด ๊ฐ๋จํ๊ฒ ํ์ธํ ์ ์๋ค.
์ด๋ฅผ ์ ์ฆํ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ ITSTAT์์ ์ป์ ์ ์์๋ค. ๋ ๋ณ์์ ์ถ์ด๋ฅผ ๋ณด๋ฉด, ์ผ๋ถ๋ฅผ ์ ์ธํ๊ณ ํฐ ์๊ด์ด ์์ด ๋ณด์ธ๋ค. ์๋์ ๊ฐ์ ๊ฒ์ ์ผ๋ก ์์ฐจ์ ์ํ [๊ทธ๋์ ์ธ๊ณผ๊ด๊ณ ์ฌ๋ถ ์ญ์ ํ์ธํด ๋ณด์์ผ๋ ๋ ๋ณ์์ ๊ด๊ณ๋ ์ ์ํ์ง ์์๋ค.][3]
grangertest(gdp ~ ict, data = x)
#
# Granger causality test
#
# Model 1: gdp ~ Lags(gdp, 1:1) + Lags(ict, 1:1)
# Model 2: gdp ~ Lags(gdp, 1:1)
# Res.Df Df F Pr(>F)
# 1 72
# 2 73 -1 0.9027 0.3452
์ด์ ๊ฐ์ ์ญ์ค์ ์ํํธ์จ์ด ์ค์ฌ์ธ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์๋ ์ ์ฉ๋ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ๋๋ค. ์ํ๊ณ ๊ฐ ์ด์ธ๋๊ณผ ๋ฐ๋์ ๋๊ธฐ ํจ์ฌ ์ด์ ๋ถํฐ ์ ํต์ ์ธ ๋จธ์ ๋ฌ๋ ๊ธฐ๋ฒ์ผ๋ก ๊ตฌํํ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ด ๋ค์ํ ๋น์ฆ๋์ค์ ๋์ ๋๊ณ ์์๋ค. ์์ปจ๋ ๊ตญ๋ด ์ธ๊ณต์ง๋ฅ ์ ๋ฌธ IT ์ ์ฒด๋ค์ ์ดํด๋ณด๋ฉด, ๋ณดํต ์ฐฝ์ ํ ์ง 10๋ ์ด ์ง๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง๋ค. ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ๋น์ฆ๋์ค ๋์ ์ด ๊ทธ๋ ๊ฒ ์ค์ต์ ๊ฒ ์๋๋ผ๋ ๋ป์ด๋ค.
๊ตญ๋ด๋ ์ด๋ฐ ์ํฉ์ธ๋ฐ, ๋ฏธ๊ตญ์์๋ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ๋น์ฆ๋์ค ๋์ ์ด ํจ์ฌ ๋ ์ค๋๋์์ผ๋ฉฐ ์ด๋ฏธ ์์ ํ๋ ์ํฉ์ผ ๊ฒ์ด๋ค. [๊ทธ๋ฐ๋ฐ๋ ์คํ ํฌ๋ ๊ต์์ธ ์๋ฆญ ๋ธ๋ฆฐ์กธํ์จ(Erik Brynjolfsson)์ ์ต๊ทผ๊น์ง ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ด ๊ฑฐ์ ๊ฒฝ์ ์ฐจ์์์ ์์ฐ์ฑ์ ๋์๋ค๋ ์ฆ๊ฑฐ๋ฅผ ์ฐพ๊ธฐ ์ด๋ ต๋ค๊ณ ๋ถ์ํ๋ค.][4]
์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ์ข์ ์ชฝ์ด๋ ๋์ ์ชฝ์ด๋ ์ธ์์ ํฌ๊ฒ ๋ณํ์ํฌ ๊ฒ์ด๋ผ๊ณ ์ฌ๋๋ค์ ๋งํ๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ฐ๋ฆฌ๋ ๊ทธ ์ํฅ๋ ฅ์ ๋๋ฌด ๊ณผ๋ํ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ ์๋๊น?
๋ท์ปด ๋ฒ๋ธ๊ณผ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ ๋ฒ๋ธ
๋ง์ฝ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ด ๊ณผ๋ํ๊ฐ๋ ๊ฒ์ด ์ฌ์ค์ด๋ผ๋ฉด ๊ทธ ํผํด๋ ์ผ๋ง๋ ํด๊น? ์ด ์ง๋ฌธ์ ์ฐ๋ฆฌ๋ ๋ท์ปด๋ฒ๋ธ์ ๋ ์ฌ๋ฆฌ์ง ์์ ์ ์๋ค.
์ด๋ฐ ์ฐ๋ ค์ ํ์ ์ฃ๋ ๋จ๋ฉด์ ์ธ ์ฆ๊ฑฐ๋ ์๋ค. ์ด์ฝ๋ ธ๋ฏธ์คํธ(Economist) ์ํฐํด์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ์ํ๋ฒณ, ์๋ง์กด, ๋ง์ดํฌ๋ก์ํํธ์ ํฉ์ฐ ์์ฅ๊ฐ์น๋ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ ๋ถ์ด ์ผ์๋ ๊ธฐ๊ฐ 2์กฐ 5์ฒ์ต ๋ฌ๋ฌ ์ฆ๊ฐํ๋ค. ์ด๋ 2024๋ ์์ฑํAI๋ก ์ธํด ๋ฐ์ํ ์์ ๋งค์ถ์ก 200์ต ๋ฌ๋ฌ์ 120๋ฐฐ ์์ค์ด๋ผ๊ณ ํ๋ค. ์ต๊ทผ ์๋น๋์์ ์ฃผ๊ฐ ์์น์ ๋ํด ์ฐ๋ คํ๋ ๋ชฉ์๋ฆฌ๊ฐ ์๊ธฐ๋ ์ด์ ์ด๊ธฐ๋ ํ๋ค.
๊ทธ๋ฌ๋ AI ์ ๋ฌธ๊ฐ ํ๋ฆฝ ๊ฒ๋ฅด๋ฒ ๋ฅดํธ(Philipp Gerbert)๋ [์ธ๊ณต์ง๋ฅ ๋ฒ๋ธ์ด ์ฌ์ค์ด๋ผ ํ๋๋ผ๋, ๋ท์ปด ๋ฒ๋ธ๊ณผ ๊ฐ์ ์ฌ๊ฐํ ์ฌํ๊ฒฝ์ ์ ํผํด๋ ์์ ๊ฒ์ด๋ผ ๋ณด์๋ค.][5] ๋ท์ปด ๊ธฐ์ ์ด ์ฃผ์ ํ๋งค์ ๋งค์งํ์ผ๋ฉฐ ์ด์ ๋ง์ ์ฌ๋์ด ๋ฌ๋ ค๋ค์๋ ๋น์ ๋ฒ๋ธ๊ณผ ๋ฌ๋ฆฌ, ์ธ๊ณต์ง๋ฅ ๊ด๋ จ ๋๊ธฐ์ ๋ค์ ๋ณดํต ๊ณต๊ฐ์ ์ผ๋ก ์ด๋ฅผ ์งํํ์ง ์์ผ๋ฉฐ ์ฃผ์ ํ๋งค์ ๋งค์งํ์ง๋ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๋ํ์ ์ธ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ ๋จ์ฒด OpenAI์ ๊ฒฝ์ฐ, ์ญ์ ์ผ๋จ์ ๋น-์๋ฆฌ๋จ์ฒด์ด๋ค. (์ ์ธํธ๋จผ CEO๊ฐ ์๋ฆฌํ๋ฅผ ๊พํ๋ค๋ ๋นํ์ด ์์ง๋ง ๋ง์ด๋ค) ๋ํ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ ๊ด๋ จ ๋๊ธฐ์ ์ญ์ ์ด ์ธ๊ณต์ง๋ฅ ๊ธฐ์ ๋ก๋ง ๋จน๊ณ ์ฌ๋ ๊ธฐ์ ์ด ์๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ง์ฝ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ ๋ฒ๋ธ์ด ์ผ์ด๋๋ค ํด๋, ๊ทธ ํผํด๋ ๋ท์ปด ๋ฒ๋ธ๋งํผ ํฌ์ง๋ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ์ ๋งํ๋ค.
2. ๋์ ์์ฐ์ฑ๊ณผ ํ์ ์ ๋ถ๋ฅผ ๊ฐ๋ฅ์ฑ
์ด๋ฒ์๋ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ ๊ธฐ์ ์ด ์ ๋ง๋ก ๋ชจ๋ ๊ฒ์ ๋ฐ๊ฟ ํ์ ์ ์ธ ๊ธฐ์ ์ผ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ค๋ค ๋ณด์.
์์ฑํ AI์ ์ฐฝ์์ ์์ ๋์ฒด
์์ ์ฐ๋ฆฌ๋ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ๊ณผ๋ํ๊ฐ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ ๋ ผํ์ง๋ง, ์ต๊ทผ ์์ฑํ AI๊ฐ ์๊ณก๊ณผ ๋์์ธ ๋ฅ๋ ฅ ๋ฑ์ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ฐฝ์์ ์ธ ์์ ์ ์ด๋ง์ด๋งํ ์๋๋ก ํด๋ด๋ ๊ฒ์ ๋ ์ฌ๋ ค๋ณด์์ผ ํ๋ค. ๋ช๋ช ์ฐฝ์์ ์ธ ์ ๋ฌด์ ์ด๋ค์ด ๋ฏธ์น ํ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ๋ถ์ ํ๊ธฐ ์ด๋ ค์ ๋ณด์ธ๋ค.
์ง๊ธ๊น์ง ์ ์ฐ ์์คํ ์ด๋ ์ผ์ข ์ ๋ฐ๋ณต ์์ ์ ๋๋ ์์ฐ์ฑ ๋๊ตฌ์ ๊ธฐ์ด๋ฅผ ๋์๋ค. ํนํ ๋์์ธ, ์๊ณก, ๋ฌธ์ ์์ฑ ๋ฑ ์ฐฝ์์ ์ธ ์์ ์ ์ปดํจํฐ๊ฐ ๋์ฒดํ๊ธฐ๋ ์ด๋ ต๋ค๊ณ ์์ฑํ AI ๋ฑ์ฅ ์ด์ ๊น์ง ๋๊ตฌ๋ ์ ๋งํด ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ต๊ทผ ์์ฑํ AI์ ๋ฐ์ ์ ์ด๋ฐ ์์ ์ ๋์ฒดํ ์ ์๋ ์์ค์ ๋ค๊ฐ์๊ณ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ด๋ฐ ์์ ์ ์๋ํ์ ์๋น ์์ค์ ์์ฐ์ฑ ํฅ์์ด ๊ฐ๋ฅํ ๊ฒ์ด๋ผ๋ ๊ธฐ๋๊ฐ ๋ํ๋๊ณ ์๋ค.
ํ์ต ๊ณก์ ์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ
์ฌํ๊น์ง ์๋ํ๊ฐ ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๋ค๊ณ ๋ณด์๋ ์ฐฝ์์ฑ ๊ธฐ๋ฐ ์์ ์ด ๋์ฒด๋ ๊ฑฐ๋ผ๋ ์ ๋ง์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ด ์์ ์ ์์ฐ์ฑ์ ๋์ธ๋ค๋ ๋ฐ ์ด๊ฒฌ์ ๋ด๊ธฐ ์ด๋ ต๋ค. ์ด๋ฐ ์ํฉ์์ ICT ์์ฐ์ฑ์ ์ญ์ค ์ด๋ก ์ ๋ํด์๋ ์ด๋ป๊ฒ ํด๋ช ํ ์ ์์๊น? ์ด์ ๋ํ ์ค๋๋ ฅ ์๋ ๊ฐ์ค์ด ๋ฐ๋ก ์์ฐจ ๊ฐ์ค์ด๋ค.
์๋ฆญ ๋ธ๋ฆฐ์กธํ์จ์ ์ ๊ธฐ์ ์ด ๋ฒ์ฉ ๊ธฐ์ ์ด ๋๊ธฐ ์ํด ๊ธฐ์ ์กฐ์ง์ ํ์ต๊ณผ ์ ์ ๊ธฐ๊ฐ์ด ํ์ํ๋ค๊ณ ๋งํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ด๋ ์ ๋ ์๊ฐ์ด ํ๋ฅธ ๋ค์์ผ ์์ฐ์ฑ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ํ๋๋ค๊ณ ์ฃผ์ฅํ๋ค. ํนํ ์ ์ฌ์ ์ผ๋ก ๋ฒ์ฉ์ฑ์ด ํฐ ๊ธฐ์ ์ผ์๋ก ์ด ์์ฐจ๋ ๋๋์ฑ ๊ธธ์ด์ง๋ค. ์ด์ ๋ํ ์ค์ฆ ์ฐ๊ตฌ๋ค๋ ์ดํด๋ณผ ๋งํ๋ค. ๋ธ๋ฆฐ์กธํ์จ๊ณผ ํํธ์ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, 1987~1994๋ ๊น์ง ๋ฏธ๊ตญ 527๊ฐ ๊ธฐ์ ์ ๋ถ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ, IT ํฌ์์ ์์ฐ์ฑ ํจ๊ณผ๋ 5~7๋ ์ด ์ง๋ ํ, ์ ์ ์ ์ด๋ฅด๋ ๋ค. [์ด ์์ ์์๋ 1๋ ์ฐจ์ ๋น๊ตํด 5๋ฐฐ ์ ๋ ์์ค์ ์์ฐ์ฑ ํฅ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋ณด์๋ค.][6]
์ด ์ฐ๊ตฌ๋ก ์ฐ๋ฆฌ๋ IT ์์คํ ์ ๊ตฌ์ถ ํจ๊ณผ๊ฐ ์๊ฐ๋ณด๋ค ์๋นํ ์๊ฐ์ด ํ๋ฅธ ๋ค์์ผ ๋ฐ์๋๋ค๋ ๊ฑธ ์ ์ ์๋ค. ์ธ๊ณต์ง๋ฅ ์ญ์ ์์ฐ์ฑ ํฅ์ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ํ๋๋ ค๋ฉด ์๋นํ ์๊ฐ์ด ํ์ํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ณด์ธ๋ค. ์ด๋ฐ ์ด์ ๋๋ฌธ์๋ผ๋ ๊ธฐ์ ์ ๋ถ์ผ๋ฅผ ๋ง๋ก ํ๊ณ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ๊ต์ก๊ณผ ํ์ฉ์ ์ ๊ทน์ ์ผ๋ก ๊ถ์ฅํ๊ณ ์ฐ๊ตฌํด์ผ ํ๋ค.
ํ๋ก์ธ์ค์ ์ฌ๋ฐฐ์น
ํํธ AI์ ์ ์ฉ์ฑ์ ๋จ์ํ ์์ ์๋ ํฅ์์ ๊ฐ๋ ์ผ๋ก ์ ๊ทผํ๊ธฐ๋ณด๋ค, ๋ค๋ฅธ ์ฐจ์์์ ์ฃผ๋ชฉํด์ผ ํ๋ค๋ ์๊ฒฌ ์ญ์ ๋ง์ดํฌ๋ก์ํํธ ๋ฆฌ์์น์์ ๋์๋ค. ์ฆ, ํ์ ๊ธฐ์ ์ ์ฆ๊ฐ์ ์ธ ํจ๊ณผ๋ณด๋ค ํ์ ๊ธฐ์ ์ ๋ณด์ํ๋ ํ๋ก์ธ์ค, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด๋ฅผ ์ํด ์ฌ๋ฐฐ์น๋ ํ๋ก์ธ์ค์ ์ด์ ์ ๋ง์ถฐ์ผ ํ๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ ๊ทธ ์์ฐจ๊ฐ ์ค๋ ๊ฑธ๋ฆฌ๋๋ผ๋ AI์ ๋ ํฐ ๊ฐ์น๊ฐ ์๋ค๋ ์๊ฒฌ์ ๋ฌด๊ฒ๋ฅผ ์ค์ด ์ค๋ค.
์ฌ๊ธฐ์ โ์ฌ๋ฐฐ์น๋ ํ๋ก์ธ์คโ์ ๊ฐ์น๊ฐ ๋ฌด์์ธ์ง ์์๋ฅผ ํตํด ์์๋ณด์. ๊ณผ๊ฑฐ์ ์น ๊ฐ๋ฐ ์กฐ์ง๊ณผ ๊ทผ๋์ ์น ๊ฐ๋ฐ ์กฐ์ง์ ๋น๊ตํด ๋ณด๊ฒ ๋ค. ๊ณผ๊ฑฐ ์น ๊ฐ๋ฐ ์กฐ์ง์ ํ๋์ ์กฐ์ง ์์์ ํ์ด์ง ํน์ ์นดํ ๊ณ ๋ฆฌ๋ณ๋ก ์ ๋ฌด๋ฅผ ๋ถ์ฅํ๋ค. ์ด์ ๋นํด ๊ทผ๋์ ์น ๊ฐ๋ฐ ์กฐ์ง์ ํ๋ก ํธ์๋์ ๋ฐฑ์๋, ์ด์๊ณผ QA๋ก ๋๋์์ผ๋ฉฐ ์ ๋ฌด ์ญ์ ์ ๋ฌธํ๋์๋ค.
์ด๋ฐ ์กฐ์ง ํํ๋ฅผ ๋๊ณ ๋จ์ํ ๊ณผ๊ฑฐ์ ๋นํด โ๋ ๋น ๋ฅด๋คโ ํน์ โ๋ ๊ฒฝ์ ์ ์ด๋คโ๋ผ๊ณ ์๊ฐํ๊ธฐ๋ ์ด๋ ต๋ค. IT ์กฐ์ง์ ๊ท๋ชจ๊ฐ ๊ณผ๊ฑฐ๋ณด๋ค ์ปค์ง ๋งํผ, ๊ฒฝ์ ์ ์ด๋ผ๋ ์๊ฐ์ ์ ๋ค์ง ์๋๋ค. ๊ฒ๋ค๊ฐ ์ฒ๋ฆฌํ๋ ์ ๋ฌด๋๋ ๊ณผ๊ฑฐ์ ๋นํด ๋๋ฌด ๋ฐฉ๋ํด์ก๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ ๋ฌด๊ฐ ๋นจ๋ผ์ก๋์ง ๋น๊ตํ๊ธฐ๋ ์ด๋ ต๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ฐ ์กฐ์ง ํํ์ ๋ณํ๋ก ๊ณผ๊ฑฐ๋ณด๋ค ๋ ํฐ ๊ท๋ชจ์ ์ ๋ฌด๋ฅผ ์ฒ๋ฆฌํ ์ ์์ผ๋ฉฐ, ๊ณ ๊ฐ์๊ฒ ์ฃผ๋ ์๋น์ค์ ์ง์ด ๋ฐ์ ํ๋ค๋ ๊ฒ์ ๋ถ๋ช ํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ด๋ฐ ์ฌ๋ฐฐ์น๋ ์๋์ ๊ฒฝ์ ์ฑ๋ณด๋ค๋ ๊ณ ๊ฐ์๊ฒ ์ ๊ณตํ๋ ์๋น์ค์ ์ง(Quality) ํฅ์์ ๊ธฐ์ฌํ๋ค๊ณ ๋งํ๋ ํธ์ด ๋ ์ ํํ ๊ฒ์ด๋ค.
3. ๋ถ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ด ๋ ํด ๊ฐ๋ฅ์ฑ
๋ง์ง๋ง์ผ๋ก, ์ธ๊ณต์ง๋ฅ ๋ฐ์ ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ํฅ๋ ฅ์ ์์ฌํ์ง ์์ง๋ง, ๋ฐ๋ก ๊ทธ๋ฐ ์ด์ ๋ก ์ด ๊ธฐ์ ์ ๋ถ์ ์ ์ธ ๋ฉด์ ๋ ์ฐ๋ คํ๋ ๋ชฉ์๋ฆฌ๋ ์๊ฒจ๋ฌ๋ค. ์๋ง๋ ๊ฐ์ฅ ํฌ๊ฒ ๋๋๋๋ ๋ฌธ์ ๋ ์ค์ ๊ณผ ์๊ทนํ ๋ฌธ์ ์ผ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ฐ๊ฐ ๊ทธ ๋ด์ฉ์ ์ดํด๋ณด์.
์ค์ ๋ฌธ์
์ด ๋ฌธ์ ๋ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ์๋ฒ์ง๋ก ๋ถ๋ฆฌ๋ ์ ํ๋ฆฌ ํํด(Geoffrey Hinton) ๊ต์ ์ญ์ BBC ์ธํฐ๋ทฐ์์ ์ธ๊ธํ ๋ฐ ์๋ค. ๊ทธ๋ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ์ํด ๋ง์ ์ฌ๋์ ์ผ์๋ฆฌ๊ฐ ์์ด์ง ๊ฒ์ ์ฐ๋ คํ๋ฉฐ ๊ธฐ๋ณธ ์๋์ด ํ์ํ๋ค๊ณ ์ฃผ์ฅํ๋ค. ํนํ ํํด ๊ต์๋ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ๋ฐ์ ์ ๋ฐ๋ฅธ ํํ์ด ๊ณตํํ๊ฒ ๋์๊ฐ์ง ์์ ๊ฒ์ด๋ผ ๋งํ๋ค. ์ด ํํ์ด ์ผ๋ถ ๋ถ์์ ์ง์ค๋ ๊ฒ์ด๋ผ๋ ์ฐ๋ ค๋ ๊ณฑ์น์ด ๋ณผ ๋งํ๋ค.
๋ ธ๋์์ฅ ์๊ทนํ ๋ฌธ์
๋ ธ๋์์ฅ ์๊ทนํ๋ ์ ์๊ธ-์ ์๋ จ๊ณผ ๊ณ ์๊ธ-๊ณ ์๋ จ์ผ๋ก ๋ถํ๊ฐ ์ฌํ ๊ฒฝ์ฐ๋ฅผ ์๋ฏธํ๋ค. ์ด ๋ฌธ์ ๋ ๊ณต์ฅ ์๋ํ์ ์ญ์ฌ์ ๊ด๋ จ์ด ๊น๋ค.
[๋ฏธ๊ตญ์ ๊ฒฝ์ฐ, ๊ณต์ฅ ์๋ํ ๋์ ์ผ๋ก ์ธํ ์ค์ ๋ฌธ์ ์ ํจ๊ป ๋ ธ๋์ด ์ ์๋ จ๊ณผ ๊ณ ์๋ จ์ผ๋ก ์๊ทนํํ๋ ๊ฒฝํฅ์ด ์ฌํด์ก๋ค.][7] ์ด๋ ํฐ ์ฌํ์ ๋ฌธ์ ๋ก ์ธ์๋์๋ค. [๊ฒฐ๊ตญ ์ด ๋ฌธ์ ๋ ์๋ ์๊ทนํ๋ก ์ด์ด์ง๋ฉฐ, ๊ฑฐ์ ๊ฒฝ์ ์ฑ์ฅ๋ฅ ์๋ ๊ฑธ๋ฆผ๋์ด ๋๋ค๊ณ ์๋ ค์ ธ ์๋ค.][8] ๋ฐ๋ผ์ ์ ์ฑ ์ ์ธ ํด๊ฒฐ ๋ฐฉ์์ ๊ฐ๊ตฌํ ํ์๊ฐ ์๋ค.
๋ค๋ง ๊ณต์ฅ ์๋ํ๋ ์ ์กฐ์ ์ ์ค์ ์ ๋์ด๊ธด ํ์ผ๋ ๋ ธ๋ ์์ฅ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์ ์กฐ์ ์์ ์๋น์ค์ ์ผ๋ก ์ฌ๋ฐฐ์นํ๋ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋๋ค. ์ด๋ ๋ถ๋ช ๋ ธ๋์ ๊ฐ๊ฐ์ธ์๊ฒ๋ ๊ณ ํต์ค๋ฌ์ด ๊ณผ์ ์ด์์ง๋ง, ๊ทธ๋ผ์๋ ๋ฐ์ ์ ๋ถ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ์์ถฉํ ์ ์์๋ค. ์ ์กฐ์ ์ญ์ ๊ทธ์ ๋ฐ๋ผ ํจ์จํ์ ์ง์คํ ์ ์์๋ค.
IMF ์ธํ์๊ธฐ์ ๊ทธ ๊ณผ์ ์ ๊ฒช์ด๋ณธ ์ธ๋๋ผ๋ฉด ๊ธฐ์ตํ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ ๋น์ ๋ ธ๋๋ถ์ ์ ์ฑ ๋ฐฉํฅ ์ญ์ ์ฌ๊ต์ก๊ณผ ๊ทธ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฌ์ทจ์ ํ๋ก์ธ์ค์๋ค. ํนํ IT ์๋น์ค ์ ์ผ๋ก์ ์ฌ๊ต์ก-์ฌ์ทจ์ ์ ์ ๋ถ๊ฐ ๋ง์ ์ง์์ ํ๊ณ ๋ค๋์ ๋ ธ๋๋ ฅ์ ์ฐฝ์ถํ ์ ์์๋ค. ์ด๊ฒ์ด ๋ฐ๋ ๋์ ์๊ธฐ IT ์๋น์ค์ ์ ๋ฐ๊ฑฐ๋ฆ์ด ๋์๋ค๋ ์ ์ ๊ธฐ์ตํด์ผ ํ๋ค.
๊ทธ๋ฌ๋ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ๊ฒฝ์ฐ๋ ๊ทธ ์ ์ ์กฐ๊ฑด์ด ๋ ๋ค๋ฅด๋ค. ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ด ๋์ฒดํ ์ผ์๋ฆฌ๋ก ์์๋๋ ๊ฒ๋ค ๊ฐ์ด๋ฐ ๋๋ถ๋ถ์ ์๋น์ค์ ์ด ์ฐจ์งํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. (๋น์ฐํ IT ์๋น์ค ์ ์ข ๋ ํฌํจ๋๋ค) ๊ณผ์ฐ ๊ณต์ฅ ์๋ํ ์๊ธฐ์ฒ๋ผ ์ํํ ์์ถฉ ์์ฉ์ด ์ด๋ฃจ์ด์ง ์ ์์์ง ์ฐ๋ ค๋๋ ์ด์ ๋ค. ์ ์ฑ ์ ํด๊ฒฐ์ด ํ์ํ ์์ ์ด๋ค.
๋ง์น๋ฉฐ
์ด๋ฒ ๊ธ์์ ๋ค๋ฃฌ ๋ด์ฉ์ ๊ฐ ์ฃผ์ฒด์ ์ฐ๊ฒฐํด ๊ทธ ์์ฌ์ ์ ์ค๋ช ํด ๋ณด์๋ค.
- ๊ฐ์ธ: ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ๋ํ ์คํด๊ฐ ์์ง๋ง ์ด๋ ์ฌ์ฉ ๊ฒฝํ์ด ๋์ด๋๋ฉฐ ๋ฐ๋ก์กํ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ฏ๋ก ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ์ผ์์์ ํ์ฉํ๋ ์ต๊ด์ ๋ค์ผ ํ์๊ฐ ์๋ค.
- ์กฐ์ง: ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ์ํ ์์ฐ์ฑ ํฅ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ป์ผ๋ ค๋ฉด ์กฐ์ง ๊ตฌ์ฑ์์ ์ ์๊ณผ ํ๋ จ ์๊ฐ์ด ํ์ํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ธ๊ณต์ง๋ฅ ๊ต์ก์ ๊ด์ฌ์ ๊ธฐ์ธ์ด๊ณ ์ ๋ฌด ๋ด ํ์ฉ์ ์ ๊ทน ์ฐ๊ตฌํด์ผ ํ๋ค.
- ์ฌํ: ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ ๋ํ ๋ถ์ ์ ์ํฅ์ ๊ฐ์ธ์ด๋ ๊ธฐ์ ์ด ์์จ์ ์ผ๋ก ํด๊ฒฐํ ์ ์๋ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์๋๋ค. ์ ๋ถ์ ์ ์ฑ ์ ๋์์ด ํ์ํ ์ด์ ๋ค.
์ฐ๋ฆฌ๋ ์ธ์ ๋ ๊ธฐ์ ๋ง๋ฅ์ฃผ์๋ฅผ ๊ฒฝ๊ณํด์ผ ํ๋ค. ์ธ๊ณต์ง๋ฅ์ด ์ค ํด์ ์ ์ค์ด๋ฉด์ ์ด์ต์ ๋์ด๋ ค๋ฉด ๋ค์ํ ์ดํด๊ด๊ณ์๋ค์ ๊ด์ฌ๊ณผ ๋ ธ๋ ฅ์ด ํ์ํ๋ค. ์ด ๊ธ์ด ๊ทธ๋ฐ ๊ณต๊ฐ๋ ํ์ฑ์ ๊ธฐ์ฌํ๊ธฐ๋ฅผ ๋ฐ๋๋ค.
Hicks, M. T., Humphries, J., & Slater, J. (2024). ChatGPT is bullshit. Ethics and Information Technology. โฉ๏ธ
Solow, R. (1987). We'd better watch out. New York Times Book Review. โฉ๏ธ
๊ทธ๋์ ์ธ๊ณผ๊ด๊ณ๋ ์์ฐจ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋งํ๋ค. ์์ปจ๋ ํ์ฌ์ Y๋ ๊ณผ๊ฑฐ์ X์ ์ํด ์ํฅ์ ๋ฐ๋ ๊ด๊ณ์ด๋ค. โฉ๏ธ
Brynjolfsson, E., Rock, D., & Syverson, C. (2019). Artificial intelligence and the modern productivity paradox. The economics of artificial intelligence: An agenda. โฉ๏ธ
Gerbert, P., & Spira, M. (2019). Learning to love the AI bubble. MIT Sloan Management Review. โฉ๏ธ
Brynjolfsson, E., & Hitt, L. M. (2003). Computing productivity: Firm-level evidence. Review of economics and statistics, 85(4), 793-808. โฉ๏ธ
Breemersch, K., Damijan, J. P., & Konings, J. (2019). What drives labor market polarization in advanced countries? The role of China and technology. Industrial and Corporate Change. โฉ๏ธ
Felbermayr, Baumgarten, Lehwald(2015), Increasing Wage Inequality in Germany, Bertelsmann Stiftung. โฉ๏ธ